Overige Activiteiten

Het I.V.N. breidt het werkveld uit. Afdelingen groeien in aantal, in leden én in activiteiten. Daarnaast komen er meer beroepskrachten ter ondersteuning. En er ontstaan externe beroepsgroepen, die deels vanuit het I.V.N. ondersteund worden, zoals de Vereniging van Schoolbiologen en de Werkgroep Kinderboerderijen.

Afdelingsactiviteiten

Afdelingen en hun leden ondernemen verschillende en steeds meer activiteiten. Zij kunnen bij hun werk ondersteuning krijgen van de consulenten, landelijk en (in Friesland) provinciaal. De vrijwilligers zijn ook zelf inventief en wisselen ideeën en producten uit. Dat gebeurt via een specifiek afdelingsblad of zelfs tijdschrift (ook op districtsniveau).
In het M&N-herfstnummer van 1978 geeft consulent Dirk Huitzing een overzicht van de vele activiteiten van de afdelingen (zie onder in tabblad).

Rechts: district Limburg heeft al lang een eigen tijdschrift. Het bestaat anno 2014 al meer dan 50 jaar! Klik op de afbeelding om naar de website te gaan.

  • Afdelingsactiviteiten
  • Friesland
  • X-sluit

Dirk Huitzing geeft een (gerubriceerde) samenvatting van de afdelingsactiviteiten in 1977-1978.

Natuurpaden
  • organiseren van wandelingen en excursies
  • het opzetten van tentoonstellingen
  • uitzetten van natuurpaden
  • onderwijswerk: schoolgidsen, assistentie leraren
  • jeugd- en jongerenwerk, buurtwerk, vormingscentra
  • verzorgen van cursussen voor belangstellenden, bijvoorbeeld in samenwerking met Volksuniversiteiten
  • verzorgen cursussen aan nieuwe leden
  • verzorgen van voorlichtingsavonden en -dagen
  • opbouwen van tentoonstellingen
  • Venel: vrijwillig educatief natuur- en landschapsbeheer
  • natuurwachterswerk (nog steeds, maar wel minder)
  • samenstellen en verspreiden van publicaties (folders, boekjes, artikelen in kranten en tijdschriften)

Links: het I.V.N. publiceerde brochures die afdelingen konden helpen bij het opzetten van -in dit geval- natuurpaden.
Ga met de muis over de afbeelding.

Maaike Strijbos

Maaike Strijbos op een van de eerste tentoonstellingen in Friesland waar de nieuwe IVN-afdeling aanwezig was.

 

Friesland_Venel

De IVN-afdeling verricht onderhoudswerk te Bakkeveen.

Maaike Strijbos maakte deel uit van de groep mensen die in 1971 de afdeling Leeuwarden en later het district Friesland oprichtte en vorm gaf.

'In 1970 was Friesland nog een witte vlek op de IVN-kaart'. Wel was er in Bakkeveen op de Volkshogeschool Allardsoog een natuurgidsencursus gehouden o.l.v. Yde Lenting. Eén van de deelnemers was Gerrit Stobbe, directeur van het Fries Natuurhistorisch Museum in Leeuwarden' Hij gaf ons alle steun.´
'Er moest nu iets gebeuren in Friesland. Ik nam contact op met diverse mensen, waaronder Gerrit en Yde, en Jan Tuttel, voorzitter Natuurwacht Drenthe. Jaap Zwier kwam vanuit het bureau IVN Amsterdam met een koffer met materialen en gaf daarbij toelichting'.

Later kwam ook IVN-directeur Piet Steltman informatie over het IVN-werk geven. En al snel organiseerde men activiteiten.

Later kwam ook het district Friesland tot stand. Vanuit dit district heeft het bestuur gelobbyd bij het provincie-bestuur om een vaste NME-consulent aan te stellen, hetgeen in de persoon van Gerard Jutten lukte.

Samenvatting van de afdelingsactiviteiten.

 

Uitgaven

In dit decennium gaat het I.V.N. steeds meer uitgaven uitrengen. Aanvankelijk ging het om eigen affiches, brochures, boekjes, lesbrieven. De financiering van deze uitgaven was voor het I.V.N. zelf moeilijk, zo niet onmogelijk. De oplossing lag in sponsoring door bedrijven (zoals Boldoot, Shell, Dubro), hetgeen niet door iedereen in de milieuwereld werd verwelkomd. Later ging het I.V.N. grotere, duurdere -en wellicht wel monumentale- boeken uitbrengen, tezamen met andere organisaties.

  • Affiches
  • Diverse Uitgaven
  • X-sluit
Uitgavenlijst Kop 79 Uitgaven Jaarverslag74
Affiche Sloot en Plas 74

De belangstelling voor de brochures, lesbrieven, boekjes en affiches nam enorm toe. Hierboven rechts een opsomming van de aantallen die in 1974 werden verstuurd (en dat was nog maar een deel van de totale uitgaande post). Vooral de affiches waren een groot succes. Dank zij steun van sponsoren konden ze gratis aan lagere scholen en bibliotheken worden gestuurd. Middels het bijgesloten uitgavenformulier (zo ongeveer als hierboven links - 1979) kwamen veel bestellingen binnen. Bij het uitvoeren van de bestellingen hebben vrijwilligers onmisbare bijdragen geleverd: duizenden vellen en boekjes hebben zij ingepakt en verstuurd!

Hiernaast: de affiche Sloot en Plas uit 1974. Was eveneens een groot succes. De plaat was gratis (voor lagere scholen en bibliotheken), maar de nabestellingen niet, en die kwamen volop, zoals voor het knipvel - ga met de muis over de afbeelding.

Knotwilgposter

Ga met de muis over de affiche om een detail te zien met de rijkdom aan afbeeldingen.
Jaarverslag 1977: "Van de nieuwe Knotwilgenaffiche zijn er in één jaar 40.000 exemplaren verkocht."

Jan Wartena

Hierboven: Jan Wartena biedt staatssecretaris G. Wallis de Vries de affiche 'Duinen' aan. Links: Jan tekende verschillende fraaie affiches, als hier de 'Knotwilg', 1977. Rond de hoofdafbeelding heeft hij allerlei aspecten van de knotwilg weergegeven. Jan was onder meer medewerker van de Haagse Dienst School- en Kindertuinen, waarvoor hij jarenlang een 'Buitencentrum' te Wilhelminaoord leidde. Ook gaf hij jaren lang curussen in het BWO-kamp. Jan is een goed veldbioloog (vooral insecten!) en is hij een begaafd tekenaar/schilder en verhalenverteller.

Hier staan enkele uitgaven vermeld.

1970 - Auteur Hein Schimmel werkte in deze tijd bij het toenmalige RIVON (RijksInstituut voor Veldbiologisch Onderzoek). Deze brochure was een bewerking van een voordracht gehouden voor het I.V.N. Het boekje bespreekt de achteruitgang van natuur, landschap en milieu in Nederland en wat er aan gedaan kan worden.
Land dat ons is toevertrouwd

Gré van der Baan1972 - Deze brochure (80 pp) werd geschreven door Gré van der Baan. Gré heeft in de jaren '60 en '70 heel veel voor het I.V.N. geschreven, en zij deed dat 'om niet'. Zij was al betrokken bij de Bond van Natuurbeschermingswachters en de overgang naar het I.V.N. in 1960. Gré schreef onder meer brochures bij de voorjaars- en najaarswandelingen, en vijf brochures over Nederlandse landschappen, met illustraties van Marius Kolvoort. Deze laatste zijn in deze uitgave gebundeld. Gré overleed onverwachts in 1980.

Kwartetspel 1972 - Het I.V.N, bracht ook 'speelse zaken' uit, om de 'boodschap over te brengen', zoals dit kwartetspel. Financiering voor dergelijke producten was moeilijk te vinden, en déze sponsor viel bepaald niet goed bij vele I.V.N.-ers!
Het ging hier om acht kwartetten voor evenzovele landschappen met daarbinnen kenmerkende planten. Kwartetspelen zijn in de loop van de volgende jaren min of meer verdwenen. Ga met de muis over het kwartetspel.
Vies

1973 - De kaft van het eerste boekje voor jonge kinderen over wat toen 'milieuopvoeding' werd genoemd, geschreven door Monica Penders en Jos Brink. Binnen één jaar waren er al 11 000 exemplaren van verkocht.

1976 - Als vervolg op 'Vies' verschint 'De Vervuilers', voor de wat oudere kinderen.

Project Water 1975 - Gesteund door het ministerie van CRM bracht het IVN (in samenwerking met onder meer de Vereniging van Schoolbiologen) het Project Water uit. Doel was leerlingen in de verschillende fasen van het onderwijs (basis- en voortgezet) in aanraking te brengen met 'water in verschillende aspecten'.
Ga met de muis over de afbeelding.
Ontdek de Veluwe

1976 - Het eerste deel van de 'Ontdek ...-serie'. Een geweldige serie van uiteindelijk vijf delen over verschillende Nederlandse landschappen. Deze serie werd uitgegeven door het I.V.N. in samenwerking met de VARA. Het is mede te danken aan het volhoudende werk van Hugo Bunte dat deze serie tot stand is gekomen.
'Ontdek de Veluwe' werd geschreven door Hein Schimmel en Sietzo Dijkhuizen, met de onovertroffen aquarellen van Rein en Taco Westra, met foto's van Chiel Westra ('de drie Westra's: vader en twee zonen). Een prachtig boek!
Jaarverslag 1977: "Van 'Ontdek de Veluwe' zijn al 25 000 exemplaren verkocht"!

Doe Mee met de Natuur

1978 - Dit 'Doe Mee met de Natuur' verschijnt onder redactie van Winnie Meyer Ricard, consulente jeugd- en jongerenwerk, bij het I.V.N. Het boek is door de fantastische illustraties en de aanstekelijke, uiterst korte tekst, zeer geschikt voor kinderen én vooral hun begeleiders (onderwijzers!) om met natuurobjecten actief aan de gang te gaan. Studenten van onderwijsopleidingen maakten er gretig gebruik van!

Ontdek Mergelland 1978 - Het tweede deel van de 'Ontdek ...-serie'. Een prachtige beschrijving van de Zuid-Limburgse heuvellandschappen, onder eindredactie van Dr. P.J. van Nieuwenhoven, die al vroeg bij het I.V.N. betrokken was, onder meer als docent natuurgidsencursus. Verschillende auteurs schreven de onderscheiden hoofdstukken, met weer het onovertroffen illustratiewerk van de 'drie Westra's'. Het is zeker niet alleen de natuur die aan bod komt, maar vooral ook de menselijke activiteiten die vroeger geleid hebben tot een forse verrijking van die natuur.
Op de tabbladen wat meer over de verschillende uitgaven.
Spelen met Water
'Spelen met water' was een belangrijke activiteit voor kleuters in
het Project Water.
Kwartetspel

 

Voorlichting, Publiciteit en Media

Het I.V.N. gaat in de jaren '70 meer samenwerken met andere organisaties en gaat meer zelf aan publiciteit doen. Er zijn goede contacten met de (voornamelijk locale) pers, wat blijkt uit de vele (kleine) berichten over I.V.N.-activiteiten.
Enkele hoogtepunten:

  • Het I.V.N. en vele gidsen waren actief bij publiciteitsacties van onder meer Natuurmonumenten (acties Zwanenwater, 1972 en Geuldal, 1976) en van de ANWB (wandelingen op Texel).
  • Met Artis werd een gezamenlijk Voorlichtingscentrum ingericht (1978).
  • Bestaande contacten met de omroepen (radio, VARA) werden uitgebreid met televisie-uitzendingen. Vooral directeur Piet Steltman was op dit gebied actief.

Ga met de muis over het Zwanenwater.

Actie Zwanenwater 1972
Aktie Geuldal
  • Voorlichtingscentrum
  • Piet Steltman en de media
  • X-sluit

Opening Voorlichtingscentrum 1978

De opening van het Voorlichtingscentrum op 13 maart 1978 had veel belangstelling. Het centrum werd officieel gedoopt als 'Heimans en Thijsse Centrum". Het was een gezamenlijk initiatief van Artis en het I.V.N.
Ga met de muis over de foto om Prof. Dr. J. Heimans (zoon van ...) te zien met Jan Nijkamp.
Op de video rechts vertelt Hugo Bunte over de opening en bemensing van het Voorlichtingscentrum.
Interview 2013; 1:45
P.S. Een 'pendoppo' is een soort open veranda die op Java veel gebruikt werd. In 2013 is de pendoppo gesloopt tezamen met het vroegere gebouw van het I.V.N. in het kader van de grote vernieuwing die Artis uitvoert.

Directeur Piet Steltman raakte geleidelijk aan in nauwer contact met de 'massamedia': radio en TV. Hier vertelt hij hoe dat is gegaan, hoe van het een het ander kwam, hoe hij televisieopnamen kon maken. Maar ook hoe het Bestuur daar wel wat problemen mee had en hoe Piet uiteindelijk dit mediawerk in eigen tijd ging doen - en hoe het I.V.N. tóch (ook financieel!) kon profiteren.

Interview 2013; 3:06

Op de tabbladen Hugo Bunte over het Voorlichtingscentrum en Piet Steltman over zijn mediaoptredens.

 

Kind en Dier in het ziekenhuis

Dit unieke I.V.N.-project begon in 1974 op initiatief van Piet Steltman en mevrouw Tera Boelen. Beiden waren zij studenten van hoogleraar orthopedagogiek Wim ter Horst, die zich onder meer bezig hield met educatie van kinderen met, door en in de natuur. Tera Boelen onderzocht de omstandigheden en ervaringen van kinderen in het ziekenhuis en zij pleitte voor een verbetering daarvan. Dat zou mogelijk zijn door zieke kinderen in contact te brengen met dieren.

  • Het Ziekenhuisproject
  • X-sluit

Dit project begon in 1974 in het Binnen Gasthuis te Amsterdam. Vrijwilligers, veelal van de IVN-afdeling, gingen met 'aaibare' dieren op bezoek bij -soms langdurig- zieke kinderen (van 1-14 jaar).

Tera Boelen
Tera is nog steeds vrijwilligster bij NM.

Tera Boelen () begon in 1974 een experimenteel project 'Kind en Dier' in het voormalige Binnen Gasthuis in Amsterdam. Zij en Piet Steltman waren daartoe geïnspireerd door het werk van hun hoogleraar pedagogiek, Wim ter Horst. Ter Horst had zijn ideeën over NME voor kinderen vorm gegeven in het boekje 'Natuur en Kind, ideeën voor een 'groene' opvoeding.
Tera en Piet en andere vrijwilligers namen in dit kader geregeld enkele voor het doel geschikte dieren mee vanuit Artis en brachten ze bij zieke kinderen aan bed. Later werden ook dieren van verschillende Amsterdamse kinderboerderijen 'geleend'. Piet deed mede een deel van de coördinatie.
Dit experiment moest antwoord geven op de vraag of de omgang met dieren een positief effect had op de gezondheidstoestand van de kinderen. Klik op de foto.
Ziekenproject hspace= Ziekenhuisproject Toen Steltman geen tijd meer had, nam I.V.N.-medewerkster Eefje van Wissen () de coördinatie over. Ook werden nu leden van de afdeling I.V.N.-Amsterdam bij het project betrokken.
Wim Rademaker
Ga met de muis over Wim.

Het experiment toonde aan dat contact met dieren een duidelijk gunstig effect op de kinderen had. De resultaten verwerkte Tera Boelen in haar proefschrift 'Veranderingen in het Ziekenhuisklimaat voor Kinderen' (1976).

Na afsluiting van het onderzoek ging het project echter gewoon door. Vanaf einde jaren '70 nam Wim Rademaker, I.V.N.-lid en botanisch tuinman, () het project geleidelijk over. Hij ging er ook mee door toen het Binnen Gasthuis in 1981 opging in het AMC. Gesteund door andere I.V.N.-vrijwilligers heeft Wim dit werk nog jaren gedaan, ondanks zijn reumatiek. Kleine dieren als konijnen en ratjes nam hij mee in een kistje op zijn brommer! Kinderen keken naar zijn komst uit. Wim heeft meer dan 750 keer in het ziekenhuis 'opgetreden' als 'dierendokter'!

Helaas moest Wim Rademaker dit mooie werk vanwege zijn handicap opgeven. In een andere vorm bestaat het project nog steeds, het maakt deel uit van de vrijwilligersactiviteiten van het AMC.
Ook elders in het land worden vergelijkbare activiteiten ondernomen, soms door I.V.N.-ers, soms door anderen. Klik bijvoorbeeld een Youtube-filmpje.

Meer over het Project 'Kind en Dier in het Ziekenhuis'.
Groene Opvoeding

Wim Rademaker

Wim Rademaker (1932-2000)
kreeg in 1998 voor zijn werk de
'Met Dieren meer Mens Award'
(TROS-TV uitzending!).

 

Externe werkgroepen

Het I.V.N. had verschillende contacten met vele organisaties, onder meer op bestuurlijk niveau. Zo zat voorzitter Wals in het bestuur van NM. Bestuurlijk waren er ook contacten met Stichting School In Bos En Landschap (Sibel).
Enkele nieuwe groeperingen kregen ondersteuning vanuit het Landelijk Bureau, met name de Vereniging (vroeger: Werkgroep) Van Schoolbiologen, de VVS, en de Landelijke Werkgroep Kinderboerderijen.

  • Vereniging Van Schoolbiologen
  • Werkgroep Kinderboerderijen
  • X-sluit

Schoolbioloog in Artis

Cees van der Mey geeft een les in Artis (in de speciale 'Artis-klas'. Na een korte binnenles gaan de kinderen de tuin in om het 'onderwerp' in het echt te gaan zien, vaak aan de hand van werkbladen. (Cees was in dienst van Artis).

Een schoolbioloog is 'een functionaris met onderwijsbevoegd-heid die zich bezighoudt met het begeleiden en/of mogelijk maken van onderwijsleersituaties in het kader van de natuur- en milieueducatie'. Schoolbiologen kunnen werkzaam zijn bij dierentuinen, kinderboerderijen, plantsoenendiensten en zijn vaak in dienst van gemeenten. Gemeenten werven ook!
Het aantal schoolbiologendiensten groeide van 15 in 1970 tot 32 in 1978 met ongeveer 100 schoolbiologen.
1973 - de VVS werd opgericht en er werd begonnen met een heel eenvoudig 'Mededelingenblad'.
De VVS werd vanuit het I.V.N. ondersteund door de consulent onderwijs. Aanvankelijk deed Jaap Zwier tot 1974 dit werk, opgevolgd door Roel Kapenga.
Daarnaast werd in toenemende mate een beroep gedaan op I.V.N.-vrijwilligers om scholen te helpen bij de lessen (excursies, materialen) biologie. Dit werden de schoolgidsen.

1975 - De Landelijke Werkgroep Kinderboerderijen wordt opgericht. In de werkgroep zitten vertegenwoordigers van kinderboerderijen uit verschillende plaatsen in het land. Ook I.V.N.-natuurgidsen zijn wel verbonden aan een kinderboerderij. Er wordt in de latere jaren '70 gedacht aan een coördinerende adviestaak vanuit de I.V.N.-organisatie.

Het contact van kinderen én volwassenen met dieren is vooral in stedelijke gebieden belangrij, voor het opdoen van kennis en het ontwikkelen van natuur- en milieubesef. Gemeenten subsidiëren dan ook vaak deze 'boerderijen'. Studenten van onderwijzersopleidingen lenen nogal eens dieren om les mee te kunnen geven.
Het I.V.N. gaf samen met de Stichting Ruimte voor de Jeugd als in 1973 een 'Werkcahier Kinderboerderijen' uit. Ga met de muis over de foto.

Kinderboerderijen bestaan anno 2013 nog steeds. Zie de website.

Meer over de VVS en de LWK.
Werkcahier Kinderboerderijen
Als titelblad van dit Cahier is deze tekening van Cornelis
Jetses (1873-1955) misplaatst. Boerderijen als deze
waren in de zeventiger jaren allang verdwenen!
Een kinderboerderij is geen boerderij, maar is wel
belangrijk!
AdvertentieGemeenteUtrecht
Deze advertentie werd geplaatst in 1973 in 'Mens & Natuur'.